maandag 26 september 2011

Geest

Overal bevinden zich plekken die leger zijn dan andere, leger dan gewoon leeg, omdat ze ooit voller dan gewoon in gebruik waren. Na een omzwerving door Rotterdam kwamen we uit bij het voormalige zwemparadijs Tropicana, dat nu desolaat langs de Maas staat. Door deze, voor ieder ander doel ogenschijnlijk ongeschikte tempel van vermaak, stroomt nu geen water meer door de glijbanen, de palmen en andere geadopteerde tropische planten zijn dood en het vuil kruipt tegen de ramen op. Alle kindergelach is hier weggestorven.

Zaterdag liepen we langs de Petruskerk in Vught, een gezichtsbepalende, pontificale kerk die ook leeg bleek te staan, en nog geen duidelijke bestemming had. Er gaan al stemmen op voor, onder andere, een culturele bestemming ‘voor alle Vughtenaren’, maar vooralsnog ligt het godshuis, dat overbodig is geworden voor de eredienst, er prachtig verlaten bij. Life after God.

Later die middag waren we in ’s Hertogenbosch en probeerden de zaterdagdrukte een beetje te vermijden. We liepen steegjes in die bij het half verborgen riviertje de Dieze uitkwamen en passeerden, omlopend, ineens het Groot Ziekengasthuis, dat al sinds mei 2010 leeg stond. Deze plek, waar lange tijd, al honderden jaren, geboren, genezen en gestorven was, was vanbinnen ontdaan van vrijwel alle materie. Of de plek ook ontzield was, of de Grote Ziekengeest met een diepe zucht gegeven was, konden we niet achterhalen. Bij het ‘nieuwste’ gedeelte was iedere toegang tot de lege ziekenzalen, operatiekamers, restaurants en wachtruimtes geblokkeerd door de bekende geperforeerde metalen roosters die iedereen buiten hielden. In de oudere gedeeltes waren ondertussen kleinere bureaus van creatieven en kunstenaarsateliers gevestigd. Natuurlijk.

De roep die altijd het eerst klinkt voor deze verlaten gebouwen, is die om een culturele bestemming. Kunst mag de plek van de leegte innemen, of het nu om verstomd tropisch zwemplezier, toewijding aan een God of om het decor voor de levensloop van geboorte, ziekte en dood gaat. En dat is misschien ook wel het beste wat deze plekken kan overkomen. Maar doorgaans kan het alleen bij de gratie van de projectontwikkelaars. Als de markt aantrekt, staan kunst en cultuur vaak weer op straat. Aan het eind is er altijd de leegte. Tot die tijd kan de geest waaien.