Het was maar een heel klein winkeltje, de Polapremiumshop aan de Brunnenstraße in Berlijn. Misschien 6 bij 3. Een wit doek achterin schermde nog een ruimte af, maar toen ik ernaar wees, schudde de jongen achter het toonbankje ‘nee’; dat was een privé-vertrek. Dus bladerde ik maar door de boeken en de kleine catalogi die er lagen… en verdween in een gat, op een lange glijbaan waarvan het einde nog steeds niet in zicht is.
Eigenlijk was ik aan het verkeerde adres, maar daar kwam ik pas later achter. Ik had bij uitgeverij Schwarzer Freitag moeten zijn, die in de Ackerstraße ruimte geeft aan de Polanoir galerie, en onder andere ook het erotische polaroidtijdschrift TicKL uitgeeft. Polaroids… vroeg of laat moest ik me er natuurlijk in gaan verdiepen. Onder mijn handen verschenen indrukwekkende foto’s van kunstenaars als Paolo Degasperi, Lars Garten, Lia Sáile en Helen Errington, en ik las zinnen over het wezen van de polaroidfotografie:
‘Polaroids tell stories in an inimitable way. Stories so intense and intimate that upon viewing, the photographer often isn’t the only one struck with this feeling of being (or having been) part of a scene. And chance leads the way.’
‘The instant picture process is the ideal medium for her, reflecting the modern instant identity. Her pictures also have a reflexive character, therefore, because they not only develop plausibly within the art system, they point beyond it. In a photographic image, Walter Benjamin wrote analogously in his Arcades Project, past and now-time coincide. In the first instance it is the impact that provokes recognition.’
[Klaus Honnef over Irene Andessner en Paolo Leone]
In die verwijzing naar Walter Benjamin kon ik die week natuurlijk geen toeval zien. Toeval is ook een begrip dat vaak in verband wordt gebracht met polaroids. Polaroidfoto’s zouden meer dan andere foto’s ruimte geven aan het toeval, vanwege de beperkingen in de techniek en de vermeende onherhaalbaarheid. Het zijn momentopnamen pur sang, en wekken daardoor meer dan andere foto’s de indruk van authenticiteit. Echter, de uitdaging voor de fotografen zit hem natuurlijk toch in manipuleren van het medium, bijvoorbeeld door oude, deels vergane film te gebruiken zoals Lia Sáile doet. Polaroids maken is geen wetenschap. Het zijn experimenten met het toeval – en ze leveren heel vaak een bijzondere ervaring op.
Met veel stof tot nadenken, een stapeltje catalogi en een reeks weblinks stapte ik het winkeltje weer uit. Later die avond, achter de computer, begon ik me vervolgens te verdiepen in het zogenaamde Impossible Project, waarin het draait om het uitvinden van nieuw filmmateriaal voor het maken van polaroidfoto’s, nu de laatste fabrieken die het produceerden gesloten zijn. De betrokkenen bij het project hebben zichzelf tot 2010 gegeven en tellen de seconden tot die tijd af. Een romantische, ontroerende beweging: mensen mobiliseren om de ‘Im’ uit ‘Impossible’ te halen. En dat kan zomaar beginnen in een heel klein winkeltje, aan de Brunnenstraße in Berlijn bijvoorbeeld.